زیاد پیش میاد که «حمله اضطراب» و «حمله پانیک» به جای همدیگه استفاده بشن. با توجه به اینکه دو حالت علائم مشترکی دارند، اونقدرها هم عجیب نیست. اما در بحث‌های تخصصی، کارشناس‌های بهداشت روان به فرق اضطراب و پانیک توجه و در جای درست از اونها استفاده می‌کنند.
حمله پانیک با موجی ناگهانی از ترس یا ناراحتی شدید همراه هست، و با یکسری علائم فیزیکی و روانی مشخص میشه. حمله‌های پانیک اصطلاحا اپیزودیک هستند، و معمولا در عرض چند دقیقه یا چند ساعت به اوج می‌رسند.
اضطراب اما پاسخی احساسی و محافظتی هست که ریشه عمیقی در ذهن و بدن ما داره. زمانی که این پاسخ طولانی‌مدت و شدید باشه، طوری که زندگی روزمره رو مختل کنه، تبدیل میشه به «اختلال اضطراب» (چون خود اضطراب یه حس طبیعی و نرماله). اگرچه علائم اضطراب شدید باعث میشه فرد حس کنه در حال تجربه یه حمله‌ست، اما از نظر فنی و تخصصی چیزی به نام «حمله اضطرابی» نداریم.
در ادامه تفاوت اضطراب و پانیک رو از زوایای گوناگون بررسی می‌کنیم؛ نقبی هم به شباهت‌های اونها خواهیم زد.
تفاوت اضطراب و پانیک از نظر بالینی
برای تشخیص فرق اضطراب با پانیک، دو مورد خیلی بهمون کمک می‌کنه: شدت علائم و مدت زمان بروز علائم اصلی.
حمله‌های پانیک معمولا در عرض تقریبا 10 دقیقه به اوج خودشون می‌رسن. اما وضعیتی مثل اضطراب می‌تونه ماه‌ها طول بکشه.
فرق اضطراب و پانیک رو با یه نگاه به جدول زیر متوجه میشید:
اضطراب | پانیک |
به تدریج شدت می‌یابد | ناگهانی است |
می‌تواند ماه‌ها طول بکشد | چند دقیقه طول می‌کشد |
با حس بی‌قراری همراه است | باعث لرزیدن می‌شود |
منجر به خستگی می‌شود | با درد قفسه سینه همراه است |
تنش عضلانی ایجاد می‌کند | گرگرفتگی دارد |
فرد را تحریک‌پذیر می‌کند | باعث کناره‌گیری و انفصال می‌شود |
حمله‌های پانیک عمدتا با وضعیتی به نام اختلال پانیک مرتبط هستند، هرچند ممکنه که در سایر اختلال‌های روانی هم دیده بشن. البته برخی افراد لزوما «اختلال پانیک» هم ندارند، اما ممکنه این حمله رو تجربه کنن.
برای تشخیص تفاوت اضطراب و پانیک، خوبه بدونیم که پانیک چنین علائمی داره:
- گسست از واقعیت یا مسخ واقعیت (که در اون فرد حس می‌کنه محیط اطراف‌اش غیر واقعیه است یا از آن جداست)
- مسخ شخصیت (که در اون فرد حس می‌کنه هویت‌اش از بدن‌اش جدا شده. تجربه غیر واقعی بودن، مشاهده‌گر بیرونی بودن، کرختی هیجانی یا جسمانی هم محتمله)
- ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل
از طرف دیگه، گفتیم که اصطلاح «حمله اضطراب» یا anxiety attack جایگاه خاصی در دنیای تخصصی و بالینی نداره. «اضطراب» اما برای توصیف ویژگی اصلی چند نوع بیماری (شامل اختلال‌های اضطرابی، اختلال‌های وسواسی-اجباری، و اختلال‌های مربوط به تروما و عوامل استرسزا) استفاده میشه.
با بررسی این حالت باز هم فرق اضطراب با پانیک بیشتر مشخص میشه. اضطراب علائمی مثل دلهره و نگرانی داره، اما بدون ترس شدید و احساس جدایی و مسخی که در حمله پانیک رخ میده.
فرق اضطراب و پانیک از نظر علائم
وقتی نشانه‌های ذهنی و فیزیکی این دو حالت رو بشناسیم، بهتر می‌تونیم تفاوت اضطراب و پانیک رو متوجه بشیم.
پانیک
حمله پانیک (Panic Attack) احساسی شدید و ناگهانی از ترس، وحشت یا ناراحتیه که با چند نشانه روحی و جسمی دیگ هم همراه هست. علائم حملات پانیک گاهی اونقدر شدید هستند که باعث اختلالات شدید میشن. اگر چهارتا (یا بیشتر) از علائم زیر رو در فردی شناسایی کردید، احتمالا با یک حمله پانیک طرف هستید:
علائم ذهنی
- مسخ واقعیت و مسخ شخصیت (که بالاتر تعریف شدن)
- ترس از دست دادن کنترل
- احساس دیوانه شدن
- ترس از مرگ
علائم فیزیکی
- درد قفسه سینه
- لرزیدن
- تعریق زیاد
- احساس خفگی
- احساس سرگیجه، بی‌ثباتی، سبکی سر یا غش
- تپش قلب یا تند شدن ضربان قلب
- گرگرفتگی
- حالت تهوع یا ناراحتی شکمی
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن (پارستزی)
- احساس تنگی نفس و مشکل در تنفس
حمله‌های پانیک معمولا بدون یه محرک آشکار و فوری رخ میدن. با این وجود، در برخی موارد، فرد یه جورایی انتظار اون رو داره؛ چون ترس (پنیک) از یه عامل استرس‌زای شناخته شده ناشی میشه، مثلا فوبیا.
همون‌طور که موقع مرور تفاوت اضطراب و پانیک دیدیم، علائم حمله پانیک در عرض 10 دقیقه به اوج می‌رسه و بعد فروکش می‌کنه. اما بعضی حمله‌ها هم ممکنه بیشتر طول بکشن یا اینکه پشت سر هم رخ بدن؛ طوری که نشه زمان پایان یه حمله و شروع حمله بعدی رو راحت مشخص کرد.
و بعد از تجربه یه پنیک اتک، احساس استرس، نگرانی و کمی بی‌اعصاب بودن در طول روز عجیب نیست.
اضطراب
برخلاف پانیک، اضطراب (Anxiety) معمولا در طول یه بازه زمانی تشدید میشه، و با نگرانی بیش از حد درباره خطرات احتمالی (چه واقعی، چه غیر واقعی) ارتباط زیادی داره.
همون‌طور که بالاتر موقع مرور فرق اضطراب و پانیک گفتیم، این حالت ممکنه شبیه یه “حمله” باشه، اما واقعا اینطور نیست. علائم اضطراب می‌تونه شامل چنین مواردی باشه:
علائم ذهنی
- مشکل در تمرکز
- تحریک‌پذیری
- بی‌قراری
علائم فیزیکی
- خواب آشفته
- سرگیجه
- خستگی
- افزایش ضربان قلب
- افزایش واکنش‌های غیر ارادی و ناخودآگاه
- تنش عضلانی
بعضی از نشانه‌های اضطراب و حمله پانیک شبیه به هم هستند، اما نشانه‌های اضطراب معمولا شدت کمتری دارند. برخلاف حمله پانیک، علائم اضطراب می‌تونند پایدار و طولانی‌مدت باشد، روزها، هفته‌ها یا حتی ماه‌ها.
فرق اضطراب با پانیک از نظر روند تشخیص
اضطراب یکی از شایع‌ترین اختلال‌های روانی در تمام دنیاست. اضطراب می‌تونه به شدت زندگی یه نفر رو تحت تاثبر قرار بده، اما درصد کمی از افرادی که علائم اضطراب رو تجربه می‌کنند، دنبال درمان اون هستند.
خبر خوب اینه که تعداد درمان‌های موثر اصلا کم نیست. پس صرف نظر از فرق اضطراب و پانیک، اگر علائم هرکدوم رو در خودتون شناسایی کردید، با یه متخصص صحبت کنید. مخصوصا اگر خانم هستید. چون اینطور که آمار و اعداد میگن، خانم‌ها دو برابر آقایون احتمال داره علائم اضطراب رو تجربه کنند.
در طول ارزیابی، متخصص از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و بعضا تست‌های آزمایشگاهی هم کمک می‌گیره تا بتونه مطمئن بشه یه بیماری خاص دلیل بروز این علامت‌ها نیست.
گذشته از علائمی که فرد تجربه می‌کنه، متخصص حتما درباره شدت، مدت و تأثیر اونها روی عملکرد روزانه (و طبیعی) او هم صحبت می‌کنه و سوال می‌پرسه تا نوع اختلال رو دقیقا تشخیص بده.
گزینه‌های درمان
برخی از رایج‌ترین گزینه‌های درمانی برای این اخلال‌ها شامل تراپی، داروهای تجویزی و استراتژی‌های خودیاری میشه. ممکن است لازم باشه یکی یا ترکیبی از این روش‌ها رو امتحان کنید.
- روان‌درمانی به فرد کمک می‌کنه علائم‌اش رو را بهتر درک کنه، راه‌هایی برای مدیریت آنها اونها پیدا کنه، دردها و رنج‌های گذشته رو حل کنه، مسیرش رو برای آینده مشخص کنه، و چشم‌انداز روشن‌تر و امیدوارکننده‌ترین داشته باشه.
- داروها می‌تونند به کاهش علائم کمک کنند. اونها معمولا فقط برای مدت کوتاهی برای کنترل علائم لازم هستند؛ وقتی که فرد داره روی سایر استراتژی‌های بلندمدت کار می‌کنه.
- تکنیک‌های خودیاری مثل تمرین‌های تنفس و آرامش عضلانی پیش‌رونده (PMR) هم می‌تونند برای مدیریت علائم مفید باشن.
امیدوارم حالا فرق اضطراب و پانیک رو بهتر متوجه شده باشید؛ و اگر احیانا با این علاوم دست و پنجه نرم می‌کنید، به شکل موثرتری بتونید اونها رو از هم متمایز کنید.
اگه سوالی درباره فرق اضطراب با پانیک دارید، اون رو از طریق بخش نظرها با من و باقی خواننده‌ها در میون بگذارید. منتظر نظرات‌تون هستم؛ و اگه مایل‌اید از این سایت و ادامه فعالیت‌اش حمایت کنید، می‌تونید از طریق «حامی باش» اقدام کنید.
2 پاسخ
سلام من ده سال ک دچار ی حالتی میشم ک انگار یهو لرز میکردم تمام بدنم یخ میکرد و این حس باعث ترس در من میشد
بعد ۵سال ی روز ک ب شدت چون دیرم شده بود استرس داشتم و ب محل کارم میرفتم رو پل هوایی دچار سرگیجه شدید شدم و این شد شروع بدبختیام
از پل هوایی ترسیدم و دیگه نتونستم رد شم بعد اون از پله ساختمون های بلند حتی تصویر پله تو فیلم منو میترسوند
تا پارسال ۳سال باهمین ترسا زندگی کردم تا مراجعه کردم دکتر دارومو ک نورتریپتیلین ۲۵ بود و من ۸سال بود استفاده کرده بودم یکدفعه با داروی سیتالوپرام اس عوض کردن
و شد اضطراب های یهویی وحشت میکردم بدن درد سردرد شدید
گفتم دچار سندرم ترک دارو شدی
ازون موقع ب بعد من از همه چی میترسم یعنی هرچا اون حس ترس و اضطراب میاد سراغم ازش میترسم و فکر بهش باعث اضطراب شدید در من میشه
یکبار میشینم تو ماشین و راحت میرم ی بار تو مسیر طولانی از اضطراب میمیرم دائما حس فرار از موقعیتی ک توش هستم دارم
میتونین ب من بفرمایین من مشکلم چیه؟
من تپش قلب و حس خفگی و مردن ندارم فقط ترس شدیییییییید و حس فرار دارم
ی مدت راجب پنیک خوندم تموم ترسا و محدودیت های اونارو ک تنها برن جایی تو سینما و اینارو کامل ب خودم القا کردم
سلام مونای عزیز؛
از خوندن پیام‌ات خیلی متاثر شدم. متاسفانه من در این زمینه تخصص ندارم و نمی‌تونم توصیه‌ای داشته باشم.
لطفا اگر با یک متخصص به جایی نرسیدی، نظر چندمتخصص دیگه رو هم جویا شو؛ این کاری هست که اگر من جای تو بودم انجام میدادم 🙁